Hoàn lưu khí quyển là gì? Phân loại hoàn lưu khí quyển và vai trò của hoàn lưu khí quyển ra sao? Có lẽ đã rất nhiều người trong chúng ta từng đặt ra câu hỏi như vậy mà vẫn chưa biết lời giải đáp. Vậy hãy cùng nhau tìm hiểu về vấn đề này nhé.
Contents
Hoàn lưu khí quyển là gì?
Hoàn lưu là gì? Hoàn lưu hay vòng hoàn lưu có thể được hiểu là chuyển động của một khối khí/nước theo hình tròn, có tính lặp đi lặp lại.
Hoàn lưu khí quyển là gì? Hoàn lưu khí quyển chính là sự tuần hoàn của các luồng không khí trên diện rộng, kết hợp cùng các dòng hải lưu trở thành phương thức mà nguồn nhiệt có thể được tái phân bố trên bề mặt Trái Đất.
Vậy là chúng ta đã có thể trả lời ngắn gọn cho câu hỏi “hoàn lưu khí quyển là gì?”: Đây chính là những luồng không khí di chuyển cũng như tất cả các loại gió đang thổi trên bề mặt Trái Đất. Hoàn lưu khí quyển không cố định mà có tính chất biến đổi từ năm này qua năm khác.
Vai trò của hoàn lưu khí quyển
Các hoàn lưu khí quyển có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống hằng ngày của mọi vật thể trên bề mặt Trái Đất. Từ xa xưa, gió hay hoàn lưu khí quyển đã là nguồn cảm hứng cho những câu chuyện thần thoại, được hoá thành thần gió hoặc mang một trong những năng lực siêu nhiên trong vô số nền văn hoá của nhân loại.
Đối với giao thông vận tải, mỗi loại thuyền buồm đều cần ít nhất là một cột buồm để giữ buồm cung cấp năng lượng từ gió giúp thuyền di chuyển. Còn đối với máy bay, gió có ảnh hưởng nhiều đến tốc độ của chúng trên đường bay. Năng lượng gió là nguồn năng lượng sạch và hiện đang được nhiều nơi trên thế giới tận dụng để tạo ra nguồn điện phục vụ cho nhu cầu hằng ngày.
Trò chơi thả diều, đi khinh khí cầu, lướt ván diều, lướt gió hay đua thuyền buồm… đều là những môn thể thao giải trí tận dụng được sức gió tự nhiên.
Xem thêm: Không khí là gì? Thành phần của không khí gồm những gì?
Phân loại hoàn lưu khí quyển
Hoàn lưu khí quyển bao gồm hai kiểu chính là hoàn lưu khí quyển chung và hoàn lưu khí quyển địa phương.
Hoàn lưu khí quyển chung
Các luồng không khí bao trùm trên một phạm vi cực rộng lớn trên hành tinh thì được gọi là hoàn lưu khí quyển chung. Ví dụ như gió Đông, gió Tây, gió Tín phong, gió Tây trên cao, gió mùa. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một số hoàn lưu khí quyển chung phổ biến sau đây.
Gió mùa
Gió mùa là những dòng không khí cố định theo mùa, hướng gió thịnh hành thay đổi mạnh từ mùa đông sang mùa hạ, từ mùa hạ sang mùa đông. Hướng gió thịnh hành của hai mùa này trái ngược nhau. Ngoài ra còn xen kẽ những hướng gió khác: gió mùa đứt quãng trong những mùa chuyển tiếp xuân và thu, khi đang diễn ra sự thay đổi của gió mùa thì sự bền vững của hoàn lưu khí quyển gió mùa bị phá vỡ.
Gió Tây, gió Đông
Gradien khí áp nằm ngang xuất hiện làm cho không khí chuyển động từ nơi áp cao đến nơi áp thấp bị lệch về bên phải ở bán cầu Bắc, và lệch về bên Trái ở bán cầu Nam tạo thành gió Tây ôn đới ở bán cầu Bắc hướng Tây Nam. Ở bán cầu Nam thì có hướng Tây Bắc.
Gió Đông nhiệt đới ở bán cầu Bắc hướng Đông Bắc, ở bán cầu Nam có hướng Đông Nam. Gió Đông cực đới ở cực Bắc hướng Đông Bắc, ở cực Nam hướng Đông Nam.
Gió Tín phong
Gió Tín phong là loại gió Đông nhiệt đới có hướng cố định. Đây là loại giao thông vận tải đường thuỷ chính của người xưa khi vẫn dùng thuyền buồm nên còn được gọi là gió Mậu Dịch. Khi bán cầu Bắc là mùa hè thì Tín phong Đông Nam ở bán cầu Nam đi qua Xích đạo đổi hướng thành Tây Nam.
Khi bán cầu Nam là mùa hè thì gió Tín Phong Đông Bắc ở bán cầu Bắc vượt qua xích đạo đổi hướng thành Tây Bắc. Trên khu vực Tín phong có lớp nghịch nhiệt dày khoảng 300 đến 400m nằm ở độ cao khoảng hơn 1000 m, có ảnh hưởng rất lớn đến khí hậu châu Á nhiệt đới.
Hoàn lưu khí quyển địa phương
Hoàn lưu khí quyển địa phương là những luồng không khí chỉ thể hiện trong phạm vi nhỏ trong các điều kiện đại lí tự nhiên riêng biệt. Điển hình cho loại hoàn lưu khí quyển địa phương như là gió phơn, gió Bơ ri, gió núi thung lũng.
Gió Bơ ri
Đây là loại gió có chu kì khoảng một ngày đêm, thường thấy ở các miền bờ biển, các hồ lớn, có khi cả trên bờ các sông lớn. Ban ngày, gió thổi từ trên mặt nước vào mặt đất, ban đêm thì ngược lại, gió thổi từ mặt đất lên trên mặt nước. Loại gió này xảy ra trên các bờ biển nên người ta thường gọi là gió biển, gió đất.
Gió phơn
Gió phơn là những đợt gió khô nóng được thổi từ trên núi xuống. Loại hoàn lưu khí quyển này có thể xuất hiện ở hệ thống núi dài hay bất kì nơi nào, khi hai bên có sự chênh lệch lớn về áp suất, lúc đó các dòng không khí phải vượt qua núi chuyển từ nơi áp cao đến nơi áp thấp. Khi đến sườn đón gió chúng không thể rẽ ngang được nên bắt buộc phải vượt qua sông núi.
Qua bài viết vừa rồi chúng ta đã hiểu được về hoàn lưu khí quyển là gì, phân loại và vai trò của hoàn lưu khí quyển như thế nào. Nếu có bất cứ câu hỏi hay thắc mắc gì về bài viết này, mời các bạn để lại nhận xét bên dưới để chúng mình cùng trao đổi nhé
